Androgeny są zabójcami włosów ale Saw Palmetto to skuteczny bloker 5-alfa-dihydrotestosteronu

Od lat wiadomo, że pod wpływem DHT (5-a-dihydrotestosteron) jednej z odmian testosteronu, zachodzą zmiany we wzroście włosów. Powstawanie łysiny rozpoczyna się wcześniej u mężczyzn, ze względu na większy poziom DHT, już między 20. a 30. rokiem życia następuje powolne łysienie. Wzmożone wypadanie włosów pojawia się raz w ciągu roku, kolejne okresy wypadania pojawiają się między po 40 rokiem życia. Utrata włosów trwa od 3 do 4 lat i u większości mężczyzn łysina dochodzi już wówczas do stadium końcowego.

Proces pojawiania się i wypadania włosów przebiega podobnie u kobiet i u mężczyzn a związany jest z pojawianiem się we krwi odpowiedniego poziomu hormonów androgennych. U dzieci niedojrzałe jeszcze gonady oraz kora nadnerczy nie produkują wystarczających ilości hormonów, dlatego wygląd ciała chłopca i dziewczynki zbytnio się nie różni. W wieku dojrzewania poziom androgenów wzrasta i u obojga płci pojawiają się włosy pod pachami oraz łonowe. U dziewcząt po początkowej produkcji poziom androgenów spada i hamuje wyrastanie włosów na ciele a u chłopców produkcja testosteronu przebiega dalej, czego skutkiem czego pojawia się u nich zarost na twarzy, nogach i klatce piersiowej.

W wieku dojrzałym testosteron zaczyna być czynnikiem, który stymuluje (poprzez DHT) włosy na głowie do wypadania. Testosteron krążąc w krwiobiegu ulega przekształceniu w DHT pod wpływem znajdującego się tam enzymu 5-alfa-reduktazy. Komórki rozrodcze włosa znajdujące się u jego podstawy posiadają kod genetyczny, który z góry określa ich wrażliwość i podatność na działanie DHT. Część mieszków włosowych w pewnych okolicach głowy zaczyna coraz wolniej wytwarzać włosy, które z kolei nie wypadają na pozostałych częściach ciała często włosy zaczynają wyrastać w innych miejscach niż na głowie: plecy, ramiona, szyja, uszy. Jest to również wynik działania dihydrotestosteronu. Komórki rozrodcze włosów klatki piersiowej czy pach również są wrażliwe na ten hormon, jednak zamiast zaniechać produkcji włosów, wzmagają ten proces. U kobiet też może występować dziedziczne wypadanie włosów związane z poziomem androgenów we krwi. Jednak dość często problem łysienia u pań wiąże się z zaburzeniem gospodarki hormonalnej czyli nadprodukcja testosteronu i  przyjmowaniem leków. Zaleca się by łysiejące kobiety odbyły wizytę i badania u endokrynologa. Warto również zauważyć, że ciężarne kobiety posiadają zdecydowanie bujniejsze włosy na głowie niż przed zajściem w ciąże, ze względu na estrogeny, które dbają o prawidłowy przebieg ciąży a przy okazji wzmagają rozwój włosów na głowie. Niestety, po porodzie stan owłosienia głowy wraca do wyglądu sprzed ciąży, stąd matki często obserwują wzmożone wypadanie włosów i są często przerażone ?nadmiernym łysieniem?.

Współczesna medycyna wyizolowała substancje, które blokują przemianę testosteronu w formę DHT. Powstał finasteryd, który stosowany jest głównie w łagodnym przeroście prostaty. Według badań finasteryd w 99% zapobiega również wypadaniu włosów u mężczyzn z łysieniem androgenicznym, a dwóm trzecim badanych wyrastają nowe włosy. Niestety stosowanie preparatu wpływa na zaburzenie funkcji seksualnych. Minoksydil (w odróżnieniu od fina sterydu) stosuje się zewnętrznie ponieważ działa stymulująco na mieszki włosowe poprzez odwracanie procesu ich miniaturyzacji w łysieniu androgenicznym. Odrastanie włosów występuje po ok. 4?6 miesiącach kuracji, a zahamowanie wypadania włosów już po 2-3 miesiącach stosowania. Po odstawieniu fina sterydu i minoksydilu pozytywn efekty znikają i wzmaga się łysienie.

Palma sabałowa czyli Saw palmetto  to roślina pochodząca z Ameryki charakteryzującą się dużymi czerwonymi owocami, które wykorzystywane są przez Indian do wzmocnienia organizmu i pobudzenia apetytu. Owoce saw palmetto zawierają fitosterole takie jak: beta-sitosterol, stig-masterol, lupenon i 24-metylocycloarte-nol. Rozpuszczalny w tłuszczu ekstrakt owocu blokuje enzym 5-al-fa-reduktazę zamieniającą testosteron w 5-a-dihydrotestosteron. Saw palmetto tradycyjnie uważana jest za roślinę wspomagającą sprawność seksualną mężczyzny, dlatego stosuje się ją również w leczeniu impotencji. Obecnie Saw palmetto stosuje się powszechniej jako środek zapobiegający przerostowi prostaty oraz wypadaniu włosów ze względu na jego silne właściwości wyłączania enzymu przekształcającego testosteron do DHT. Udowodniono w kilkunastu prowadzonych badaniach klinicznych, że 250-375 mg wyciągu z palmy sabałowej nie ustępuje skuteczności działania fina sterydu ale nie daje efektów ubocznych występujących w przypadku leków na receptę.

Przemysław Kowalewski

Trener personalny, specjalista ds. odżywiania i suplementacji w sporcie